استادیار، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. ، dehghan.at@gmail.com
چکیده: (976 مشاهده)
مقدمه: حس کلی که پس از ادراک نسبت به محیط خاص در فرد به وجود می آید، "حس مکان" نامیده می شود که یکی از عوامل مهم در برنامه ریزی و مدیریت شهری است. پژوهش حاضر با هدف طراحی و روانسنجی "مقیاس حس مکان در محله ی شهری" در ساکنان محله کارمندان شهر زنجان انجام شد.
روش کار: پژوهش حاضر، از نوع روش شناسی است. در ابتدا، مروری وسیع بر متون مربوط به موضوع پژوهش شامل اسناد کتابخانه ای و مقالات علمی از سال 2012 تا 2021 میلادی انجام و با تحلیل آن ها در قالب فرم استخراج داده ها، "مقیاس حس مکان در محله ی شهری" طراحی شد. سپس نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوای مقیاس با نظرخواهی از 15 تن متخصص رشته های معماری و برنامه ریزی شهری با روش نمونه گیری هدفمند به روش گلوله برفی انجام شد. روایی سازه به روش تحلیل عاملی اکتشافی و روایی همگرا و روایی واگرا با توزیع مقیاس بین 480 تن ساکن محله کارمندان شهر زنجان به روش در دسترس بررسی گردید. پایایی ترکیبی و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ محاسبه شد. داده ها، در نرم افزار اس پی اس اس نسخه 22 و آموس نسخه 24 و پی ال اس نسخه 3 تحلیل گردید.
یافته ها: در بخش کیفی، "مقیاس حس مکان در محله ی شهری" با 50 عبارت طراحی شد. در بخش کمی، نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا اندازه گیری شد و 18 عبارت حذف و 32 عبارت باقی ماند. روایی سازه به روش تحلیل عاملی اکتشافی با 480 تن ساکنان محله کارمندان شهر زنجان انجام و نتایج، 3 زیرمقیاس معنایی (ادراکی-احساسی)، فضایی (فرمی-کالبدی) و اجتماعی (عملکردی-فعالیتی) را نشان داد. روایی همگرا 525/0 و روایی واگرا 78/0 به دست آمد. پایایی ترکیبی و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ، برای 3 زیرمقیاس معنایی (ادراکی-احساسی)، فضایی (فُرمی-کالبدی) و اجتماعی (عملکردی-فعالیتی) به ترتیب 83/0، 87/0 و 87/0 و برای کل مقیاس، 93/0 به دست آمد.
نتیجه گیری: "مقیاس حس مکان در محله ی شهری" با 32 عبارت و 3 زیرمقیاس، روا و پایا می باشد. پیشنهاد می گردد از مقیاس طراحی شده در پژوهش های مرتبط با حس مکان در محله ی شهری و برنامه ریزی شهری استفاده شود.
Shakerinezhad M, DehghanTouran Poshti A, Shieh E. Development and Psychometrics of “Sense of Place Scale in Urban Neighborhood" in Zanjan City. JHPM 2023; 12 (3) :51-62 URL: http://jhpm.ir/article-1-1656-fa.html
شاکری نژاد معصومه، دهقان توران پشتی عاطفه، شیعه اسماعیل. طراحی و روانسنجی «مقیاس حس مکان در محله ی شهری» در شهر زنجان. فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت. 1402; 12 (3) :51-62