لیلی قاری سعادتی، شهره قربان شیرودی، جواد خلعتبری،
دوره ۱۱، شماره ۵ - ( مهر و آبان ۱۴۰۱ )
چکیده
مقدمه: پاسخ های نشخواری یکی از مشخصه های مهم شناختی در افراد مبتلا به افسردگی است و سبب مختل کردن تفکر، حل مسأله و روابط اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی "درمان راه‌حل محور کوتاه مدت" و "درمان مبتنی بر شفقت" بر "پاسخ های نشخواری"زوجین مبتلا به افسردگی انجام شد.
روش کار : روش پژوهش حاضر نیمه تجربی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل اجرا شد. جامعه آماری شامل کلیه زوجین مبتلا به افسردگی مراجعه‌کننده به مرکز جامع سلامت مهرگان جوان شهر مشهد، بخش سعدآباد در سال ۱۳۹۷ بودند که تعداد آن‌ها ۱۵۰زوج بود. با توجه به ملاک های ورود تعداد ۴۵ زوج به عنوان نمونه انتخاب شد. روش نمونه‌گیری به صورت هدفمند بود. پس از انتخاب افراد نمونه به روش تصادفی ساده به روش قرعه کشی در گروه های مداخله اول "درمان راه‌حل محور کوتاه مدت"(۱۵زوج)، گروه مداخله دوم"درمان مبتنی بر شفقت" (۱۵زوج) و گروه کنترل(۱۵زوج) قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه جمعیت شناختی، "مقیاس پاسخ های نشخواری" (Ruminative Responses Scale) بود. روایی محتوا و روایی صوری به روش کیفی و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ اندازه گیری شد. برای گروه مداخله اول ۶ جلسه، هر جلسه بین ۳۰/۱ تا ۲ ساعت و برای گروه مداخله دوم ۸ جلسه ۳۰/۱ تا ۲ ساعته برگزار شد. داده ها در نرم افزار آماری اس پی اس اس نسخه ۲۴ تحلیل شد.
یافته‌ها: در مرحله پس آزمون و پیگیری "درمان راه‌حل محور کوتاه مدت" بر کاهش متغیر بیان افکار (۰۰۱/۰>P، ۵۸/۹۱=F)، در فکر فرو رفتن (۰۰۱/۰>P، ۷۰/۶۲=F)، افسردگی (۰۰۱/۰>P، ۱۹/۱۰۴=F) و پاسخ های نشخواری (۰۰۱/۰>P، ۰۷/۹۳=F)، تاثیر معناداری داشت. علاوه بر این، "درمان مبتنی بر شفقت" بر کاهش متغیر بیان افکار (۰۰۱/۰>P، ۲۲/۷۱=F)، در فکر فرو رفتن (۰۰۱/۰>P، ۳۹/۵۰=F)، افسردگی (۰۰۱/۰>P، ۸۷/۹۳=F) و پاسخ های نشخواری (۰۰۱/۰>P، ۵۴/۴۱=F)، در مرحله پس آزمون و پیگیری تاثیر معناداری داشت. نتایج آزمون تعقیبی در مقایسه ۲ گروه "درمان راه‌حل محور کوتاه مدت" و گروه"درمان مبتنی بر شفقت" نشان داد که در مرحله پس آزمون بین ۲ گروه تفاوت معناداری در کاهش متغیر در فکر فرو رفتن وجود دارد (۰۰۳/۰>P). همچنین بین ۲ گروه درمان در کاهش نمره متغیرهای بیان افکار، افسردگی و پاسخ های نشخواری در مرحله پس آزمون و پیگیری تفاوت معناداری وجود ندارد.
نتیجه‌گیری: "درمان راه‌حل محور کوتاه مدت" و "درمان مبتنی بر شفقت" بر بیان کردن افکار، در فکر فرو رفتن و افسردگی و همچنین نمره کل مقیاس پاسخ های نشخواری زوجین مبتلا به افسردگی موثر است. پیشنهاد می شود که از روش های درمان فوق برای کاهش و یا از بین بردن پاسخ های نشخواری زوجین مبتلا به افسردگی استفاده شود.
